İmalatçılara Yeni Makina ve Teçhizat Teslimlerinde KDV İstisnası

İmalatçılara Yeni Makina ve Teçhizat Teslimlerinde KDV İstisnası

Mevzuatımızda imalatçılar ile ar-ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunan işletmelerin desteklendiği çok sayıda düzenleme mevcuttur. Katma Değer Vergisi Kanunun (KDVK)  Geçici 39. maddesi de bunlardan biridir. Yapılan düzenlemeye göre 01.05.2018 tarihinden itibaren sanayi sicil belgesini sahip KDV mükelleflerine, münhasıran imalat sanayiinde kullanılmak üzere yapılan ve 2018/11674 sayılı BKK eki listede yer alan yeni makina-teçhizat teslimleri 31.12.2022 tarihine kadar KDV’den istisna edilmiştir. Maddenin ilk halinde istisnanın son bulduğu tarih 31.12.2019 iken süre 7201 Sayılı Kanunla 31.12.2022 tarihine uzatılmıştır. Söz konusu düzenleme sadece imalat faaliyetiyle ilgili olmayıp ar-ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerini de kapsamakla birlikte bugün sadece imalatçılarla ilgili hususlara değineceğiz.

1-İstisnadan kimler faydalanabilir?

İstisnadan, 6948 sayılı Kanuna göre sanayi sicil belgesine sahip KDV mükellefleri yararlanabilir. KDV Kanununda ve Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinin (KDVGUT) “imalatçı belgesi” yerine “sanayi sicil belgesi” ifadesinin kullanılmasından hareketle sanayi sicil belgesi dışındaki diğer imalatçı belgeleri (çiftçi kayıt belgesi, gıda işletmesi kayıt belgesi, üretici belgesi gibi) için söz konusu istisnanın uygulanamayacağı görüşündeyiz.

2-Sanayi sicil belgesi için başvurulması istisna uygulaması açısından yeterli mi?

Gerek KDVK’nın Geçici 39. maddesinde gerekse KDVGUT’nun “II/E-9.1.1. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar” başlıklı bölümünde; istisnadan sanayi sicil belgesini haiz KDV mükelleflerinin yararlanacağı açıklanmıştır. Bu çerçevede, istisna uygulamasından faydalanılabilmesi için Sanayi Sicil Belgesine haiz olunması gerekmektedir (Antalya Vergi Dairesi Başkanlığının 28/03/2019 Tarih ve 76464994-130[KDV.2018.173]-E.38155 sayılı özelgesi).

Henüz fiilen üretime başlamamış işyeri açma ve çalışma ruhsatı alma aşamasında olan sanayi işletmeleri ruhsatı düzenleyecek idareye ibraz etmek üzere Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüklerinden sanayi siciline ön kayıt olduğuna dair yazıya istinaden KDVK’nın Geçici 39. maddesi kapsamında istisnadan yararlanılması mümkün değildir (Manisa Vergi Dairesi Başkanlığının 21/04/2020 Tarih ve 33775506-130[KDV 53.01.56]-45562 sayılı Özelgesi).

Anlaşılacağı üzere İdare istisna uygulaması açısından sanayi sicil belgesi müracaatı ile ilgili kurumdan alınan olumlu görüşü yeterli görmemektedir. Bu nedenle gerek alıcının gerekse satıcının sanayi sicil belgesi, istisna belgesi ve fatura tarihlerindeki uyuma azami dikkat göstermesi yerinde olur. Zira bir gün olsa dahi bu uyumsuzluk ileride vergi zıyaı, gecikme zam ve faizi gibi ek mali külfetlere neden olabilir.

3-Sanayi sicil belgesinin vize ettirilmemesi istisna uygulamasına engel mi?

Sanayi Sicil Tebliği (SGM 2014/11)‘in  9/1. maddesine göre Sanayi Sicil Belgesi veriliş tarihi itibariyle iki yılda bir vize yapılır.  Vizenin düzenli yapılması esastır. Aynı Tebliğin 10. maddesi incelendiğinde ise işletme faal olduğu sürece vize yaptırmamamın tek başına iptal sebebi olmadığı anlaşılmaktadır. Görüşümüze göre vize yaptırmamak sanayi sicil belgesinin iptalini gerektirmediğinden istisna uygulamasına engel olmamakla birlikte ilerleyen tarihlerde eleştiriye muhatap olunabileceği gerekçesiyle vize sonrasında istisna işlemlerine başlamak yerinde olur.

4-Satıcının istisnaya konu makina ve teçhizatın imalatçısı olma ya da sanayi sicil belgesine sahip olma şartı var mıdır?

İstisna uygulaması açısından satıcının makina teçhizatın imalatçısı olması şartı olmadığı gibi sanayi sicil belgesine sahip olma şartı da bulunmamaktadır. Sanayi sicil belgesi şartı sadece alıcıdan aranır.

5-İstisna kapsamına giren teslimler hangileridir?

İstisna ancak 30/04/2018 tarihli ve 2018/11674 sayılı BKK eki listede G.T.İ.P. numaraları  belirtilmiş münhasıran imalat sanayiinde kullanılacak makina ve teçhizat için uygulanabilir. Listede yer almayan ya da satmak için alınan makina ve teçhizat teslimlerine istisna uygulanmaz. Ayrıca makina ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisnadan yararlandırılamaz.

6- BKK Eki listede yer almakla birlikte kullanılmış makina ve teçhizat teslimleri istisnadan yararlanabilir mi?

İstisna uygulaması ancak yeni makina ve teçhizat teslimleri için geçerlidir. KDVGUT’ne göre “yeni” ifadesinden söz konusu makina ve teçhizatın kullanılmamış olması gerektiği anlaşılmaktadır. Ayrıca 497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinin 3/1-h maddesinde yeni makina teçhizat “İmalatını/üretimini müteakiben herhangi bir surette (test çalışmaları hariç) kullanılmamış makina – teçhizat” şeklinde tanımlanmıştır. Yeni niteliğe haiz olmayan yani kullanılmış olan makina ve teçhizat için istisnadan yararlanılamaz.

7- İstisna belgesi nasıl alınır?

İstisnadan yararlanacak mükellefler;

• Sanayi sicil belgeleri ve alacakları makina-teçhizatı imalat sanayiinde kullanacaklarına dair beyanlarıyla birlikte KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairesine başvururlar.
• Bu başvuruyla birlikte istisna kapsamında alınacak makine-teçhizat listesi elektronik ortamda sisteme girilir (internet Vergi Dairesi üzerinden).
• Başvuru yapılan vergi dairesi tarafından gerekli kontroller yapıldıktan sonra şartları sağlayanlara elektronik olarak sisteme girilen makina ve teçhizatla sınırlı

olmak üzere istisna belgesi verilir.

8-Satıcılar, alıcılar adına düzenlenmiş istisna belgesini aramak zorundalar mı?

Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneği alıcılar tarafından satıcılara verilir. Bu belge satıcılar tarafından VUK’un muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanır.

Satıcının istisna belgesi olmadan istisnalı satış yapması halinde, ziyaa uğratılan vergi, ceza, zam ve faizlerden satıcı  alıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.

9-İstisnalı satışa ilişkin fatura nasıl düzenlenir?

İstisnalı satışa ilişkin fatura VUK hükümlerine uygun olarak düzenlenir. Satıcı düzenlediği faturada makina ve teçhizatın cinsi ile birlikte GTİP numarasını da belirtir. Her ne kadar KDVGUT’nda belirtilmese de istisna belgesine ilişkin bilgilerin faturada yer verilmesi uygun olur.

10-Teslim sonrasında satışa ilişkin işlem yapmak gerekir mi?

Satıcı istisna belgesi ekinin ilgili bölümünü fatura tarihi, numarası, mal miktarı ve tutarını belirtmek suretiyle onaylar ve bir örneğini alır.

Teslim gerçekleştikçe alıcı ve satıcı alım/satım bilgilerini elektronik ortamda (İnternet Vergi Dairesinin  KDV İstisna Belgesi İşlemleri menüsünden) sisteme girerler.

11-İstisna belgesini kapatmak gerekir mi?

İstisna kapsamında mal alan mükellefler, istisna belgesinin bittiği tarih itibarıyla istisna belgesini vergi dairesine ibraz ederek kapattırmak zorundadır.

Vergi dairesi istisna belgesinde yer alan makina ve teçhizat listesinin satıcılar tarafından doldurulup doldurulmadığını ve faturalarla uyumunu kontrol ederek istisna belgesini kapatır.

12-İstisna kapsamında alınan makina teçhizat satılabilir mi ya da amacı dışında kullanılabilir mi ?

İstisna kapsamında alınan makina ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde;

• İmalat sanayii dışında kullanılması,
• Elden çıkarılması veya
• Kiralanması hallerinde,

zamanında alınmayan vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.

Örneğin istisna kapsamında 06.11.2020 tarihine alınan makina 01.01.2021 tarihinden itibaren ancak üç yıl sonra yani 31.12.2023 tarihinden sonra satılabilir, kiralanabilir ya da amacı dışında kullanılabilir.

13-İşlemin istisnaya ilişkin şartları taşımamasının sonuçları nelerdir?

Daha sonra işlemin, istisna için ilgili düzenlemelerde belirtilen şartları baştan taşımadığı ya da şartların daha sonra ihlal edildiğinin tespiti halinde, ziyaa uğratılan vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar, kendisine istisna kapsamında teslim veya hizmet yapılan alıcıdan aranır.

Ancak satıcının istisna belgesini aramadan satış yapması durumunda ziyaa uğratılan vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlardan alıcıyla birlikte müteselsilen sorumlu olacağı hususunu tekrar hatırlatmakta fayda bulunmaktadır.

14-İstisna kapsamındaki makina teçhizat ithal edilebilir mi?

İstisna kapsamındaki makina ve teçhizatın ithalat yoluyla temin edilmesi mümkündür. Bu durumda söz konusu belge, ilgili gümrük idaresine ibraz edilir. İstisna belgesindeki istisna kapsamında ithal edilen makina ve teçhizata ilişkin bölüm doldurulduktan sonra ilgili gümrük idaresi tarafından bu bölüm de onaylanır.

15- İstisnanın satıcı ve alıcı açısından beyanı nasıl yapılır?

Satıcının beyanı: İstisna kapsamındaki teslimler, 1 No.lu KDV beyannamesinde yer alan “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığının, “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 332 kod numaralı Geçici 39 (İmalat Sanayiinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve Teçhizat Teslimlerinde İstisna) satır aracılığıyla beyan edilir.

Bu satırın “Teslim ve Hizmet Tutarı” sütununa istisnaya konu teslimlerin KDV hariç tutarı, “Yüklenilen KDV” sütununa bu teslimlere ilişkin alım ve giderlere ait belgelerde gösterilen toplam KDV tutarı yazılır. İade talep etmek istemeyen mükellefler, “Yüklenilen KDV” sütununa “0” yazmalıdır.

Alıcının beyanı: Alıcı istisnalı alış yaptığından faturada KDV yer almaz ayrıca indirilecek KDV bulunmadığından KDV Beyannamesinde herhangi bir işlem yapmaz. Ayrıca 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Ekler” alanında da söz konusu alışa ilişkin herhangi bir bölüm bulunmamaktadır.

16-İstisna kapsamında satış yapanlar KDV iadesi talep edebilir mi?

KDVK’nın Geçici 39 ve 32. Maddeleri gereği istisna uygulanan teslimler nedeniyle yüklenilen KDV, satıcılar tarafından indirim konusu yapılabilir. İndirim yoluyla telafi edilemeyen KDV satıcılara talep edilmesi halinde KDVGUT’un II/E-9.5 bölümünde yer alan esaslara göre iade edilir.

Satıcı mükellefin iade talebi istisna belgesi ve elektronik sisteme yapılan alış ve satış girişleri esas alınmak suretiyle, iade için gerekli diğer belgeler de aranarak sonuçlandırılır.

17-İade işlemlerinde hangi belgeler aranır?

İade talep edecek satıcıdan dilekçe, ilgili döneme ait indirilecek ve yüklenilen KDV listeleri, iadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu, satış faturaları listesi ile istisna belgesi ve eki makine-teçhizat listesi aranır.

18-İade için YMM Raporu ya da teminat şartı var mı?

Mahsuben iade talepleri ile 5.000 TL’yi aşmayan iade talepleri ilgili belgelerin ibraz edilmiş olması halinde miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporu (VİR), YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.

Nakden iade talebinin 5.000 TL’yi aşması halinde aşan kısmın iadesi, VİR veya YMM raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat, VİR veya YMM raporu sonucuna göre çözülür.

19-İade ne zamana kadar talep edilebilir düzeltme beyannamesiyle iade talep edilebilir mi?

KDVK’nın Geçici 39. maddesinde iadeye ilişkin olarak KDVK’nın 32. maddesine atıf yapılmıştır. KDVK’nın 32 Maddesinde ise “vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca (Hazine ve Maliye Bakanlığınca), tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur” hükmü yer almaktadır. Ayrıca belirlenen süre içerisinde, daha önce talep edilmeyen iade, düzeltme beyannamesi verilerek talep edilmesinin önünde engel yoktur.

20- İşlemin istisna ilişkin şartları taşımaması ya da sonradan ihlal edilmesi halinin satıcının KDV iadesi almasını engeller mi?

Satıcının teslim aşamasında istisna belgesini alması ve satışla ilgili alıcı ile satıcının internet vergi dairesinden gerekli işlemleri gerçekleştirmesi halinde alıcının istisnaya ilişkin şartları taşımadığı ya da daha sonra ihlal edildiğinin anlaşılması, satıcının KDV iadesi almasını engellemez. İlgili vergi dairesi tarafından satıcının iade talebi değerlendirilir.

21-Hibe desteği sağlanması KDV İstisnasına engel mi?

Çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından bir çok yatırım ve faaliyet alanına hibe destekleri verilmektedir. Alıcının hibe desteklerinden yararlanması özel kanununda ayrıca belirtilmemesi ve KDVK’nın Geçici 39. maddesindeki şartları sağlaması kaydıyla istisnadan yararlanılmasına engel değildir. Hibenin direkt olarak söz konusu makina ve teçhizata ilişkin verilmesinin önemi de yoktur (Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığının 06/02/2019 Tarih ve 20811645-130[18-415-41]-E.9680 sayılı özelgesi).

22-İstisna kapsamında alınan makina ve teçhizat için VUK’un Geçici 30. maddesi kapsamında amortisman ayrılabilir mi?

KDVK’nın Geçici 39. maddesi kapsamında 31.12.2019 tarihine kadar iktisap edilen yeni makina ve teçhizat için amortisman oran ve süreleri, Maliye Bakanlığınca VUK’un 315. maddesine göre tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilir. 497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nin 5/1 maddesine göre ise  mükellefler “katma değer vergisinden müstesna olarak iktisap edecekleri yeni makina ve teçhizat için” VUK’un Geçici 30. maddesine göre amortisman hesaplayacaklardır. Bu ifadeden ancak KDV’den istisna olan alımlar için VUK’un 30. maddesi uygulanabileceği anlamı çıkar.

KDVK’nın Geçici 39. maddesinin 31.12.2022 tarihine kadar uzatıldığı ancak VUK’un Geçici 30. maddesinin 31.12.2019 tarihine kadar olan alımlar için geçerli olduğu haliyle KDVK’nın Geçici 39. maddesi kapsamındaki 31.12.2019 tarihinden sonraki alımlar için genel hükümler çerçevesinde amortisman ayrılabileceği hususunu hatırlatmamızda fayda bulunmaktadır. Ayrıca bu kapsamda %50 oranını geçmeyecek şekilde bilanço hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerce azalan bakiyeler yöntemi de kullanılabilir.

497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nin 7/3. maddesine göre uygulamadan, madde kapsamına giren iktisadi kıymet için ilk kez amortisman ayrılacağı hesap döneminden itibaren yararlanılabilecektir. Uygulamayı tercih etmeyen mükellefler daha sonra bu tercihlerinden dönemezler.

497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nin 10/2. maddesinde belirtildiği üzere uygulamadan yararlanmak ihtiyaridir. Ancak bu kapsamında amortisman ayırmaya başlandıktan sonra ilgili makina-teçhizat için genel esaslara göre bulunacak amortisman oran ve sürelerine dönülmesi mümkün değildir.

Sonuç:

KDVK’nın 13/d maddesi kapsamında yatırım teşvik belgeli makina-teçhizat teslimleri KDV’den istisna olmakla birlikte yatırım teşvik belgesi almak yapılacak sabit yatırımın büyüklüğüne (en alt tutar 500 bin TL) bağlıdır. İmalatçıların söz konusu sabit yatırım büyüklüğüne ulaşamaması yatırım teşvik belgesi kapsamında KDV istisnasından yararlanmasına engel olmaktadır. KDVK’nın Geçici 39. maddesiyle 2018/11674 sayılı BKK’nın ekli listesinde yer alan makina-teçhizat için bu sorun 31.12.2022 tarihine kadar çözülmüş görünmektedir.  Ancak istisnanın belli bir süreye tabi tutulmadan imalat sanayiinde kullanılan tüm makina-teçhizatı kapsayacak şekilde genişletilmesi küçük işletmelere üretim için yatırım imkanı sağlayacaktır. Ayrıca müracaat aşamasındaki sanayi sicil belgesi sahipleri ile ilk defa imalat yapacak kurulum aşamasındaki mükelleflere de bu hak tanınmalıdır.

İstisna ile ilgili hususları ise aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

√ Alıcı sanayi sicil belgesine sahip (müracaat aşamasında olması yeterli değildir) KDV mükellefi olmalıdır. Satıcının sanayi sicil belgesi sahibi olması zorunluluğu yoktur.

√ İstisnaya konu makina-teçhizat yeni (kullanılmamış) olmalı ve 2018/11674 sayılı BKK’nın ekli listesinde yer almalıdır.

√ Alıcı sanayi sicil belgesi ve teslime konu makina-teçhizatın imalat sanayiinde kullanılacağına dair beyanla birlikte KDV yönünden bağlı olduğu vergi dairesine müracaat etmesi ve elektronik ortamda makina-teçhizat listesini girmesi gerekmektedir. Bu işlemlerin sonucunda alıcıya istisna belgesi verilir.

√ Satıcı istisna belgesinin onaylı örneğini alıcıdan temin etmelidir. Aksi takdirde ziyaa uğratılan vergi, ceza, zam ve faizlerden alıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur. Makina-teçhizatın ithal edilmesi durumunda istisna belgesi gümrük idaresine ibraz edilir.

√ İstisnaya konu makina-teçhizat teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde imalat sanayii dışında kullanılmamalı, elden çıkarılmamalı veya kiralanmamalıdır. Aksi halde ziyaa uğratılan vergi, ceza, zam ve faizler alıcıdan aranır.

√ Satış faturasında makina-teçhizatın cinsi ile birlikte GTİP numarası da belirtilmelidir. İstisna belgesine ilişkin bilgilerin de fatura da yer verilmesi yerinde olur.

√ Teslim gerçekleştikçe alıcı ve satıcı alım/satım bilgilerini elektronik ortamda sisteme girmelidir (bu husus belgenin kapatılması ve KDV iadesi açısından önem arz eder).

√ Satıcılar İstisna kapsamındaki teslimleri KDV beyannamesinde “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 332 kodla beyan ederler. Alıcılar ise KDV Beyannamesinin herhangi bir yerine söz konusu alıma ilişkin bilgi girmez.

√ İstisna kapsamında mal alanlar, istisna belgesinin bittiği tarih itibarıyla istisna belgesini vergi dairesine ibraz ederek kapattırmak zorundadır.

√ İstisna uygulanan teslimler nedeniyle indirim suretiyle giderilemeyen KDV, satıcılara talep edilmesi halinde KDVGUT’daki esaslara göre iade edilir. İade talebi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar yapılabilir.

√ Satıcının teslim aşamasında istisna belgesini alması kaydıyla işlemin istisna ilişkin şartları taşımaması ya da sonradan ihlal edilmesi hali satıcının KDV iadesi almasını engellemez.

√ Mahsuben ve 5.000 TL’yi aşmayan nakden iade talepleri VİR ve YMM raporu aranmadan yerine getirilir. 5.000 TL üzerindeki nakden iade talepleri ise VİR veya YMM raporuna göre yerine getirilir.

√ Alıcının teslime konu makina-teçhizat için hibe desteklerinden yararlanması istisna uygulamasına engel değildir.

√ Mükellefler, istisna uygulamasından yararlanılan makina-teçhizat için 31.12.2019 tarihine kadar iktisap edilmesi kaydıyla VUK’un Geçici 30. maddesi kapsamındaki amortisman uygulamasından tercihleri doğrultusunda faydalanılabilir. Ancak daha sonra tercihlerini değiştiremezler.