Katma Değer Vergisi mahiyeti itibariyle nihai tüketiciden alınan bir vergi türüdür. Nihai tüketiciye ulaşana kadar firmalar arasında mal veya hizmet teslimi söz konusu olmaktadır. Firmalar Katma Değer Vergisini alıcıdan sorumlu sıfatıyla tahsil etmekte ve kendi ödediği KDV tutarını mahsup edip kalan tutarı sorumlu sıfatıyla beyan etmektedir. Firmalar KDV kanununda yer alan tam istisna kapsamında yapmış oldukları teslimlerde KDV hesaplamadığından / tahsil etmediğinden tam istisna kapsamında teslime konu ürün için ödemiş / yüklenmiş olduğu KDV tutarının iadesinin KDV Genel Tebliğinde yer alan hususlar çerçevesinde Vergi Dairesinden talep edebilmektedir. KDV mevzuatında tam istisna kapsamına giren teslimler sıralanmış olup, ihracat teslimleri tam istisna kapsamındadır. İhracat teslimlerine ilişkin yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarı iade edilebilmektedir. 5.000 TL’yi aşmayan KDV tutarları YMM veya Vergi İnceleme Raporu gerektirmeksizin nakden iadesi alınabilmektedir. İhracatla sınırlı olmak üzere Mahsuben iade tutarında sınırlama olmaksızın YMM veya Vergi İnceleme Raporu gerektirmeksizin iadesi alınabilmektedir. 5.000 TL’yi aşan nakden iade taleplerinde YMM veya Vergi İnceleme Raporu gerekmektedir. 3065 sayılı KDV Kanununun (11/1-a) maddesi kapsamında yapılan mal ihracı ile ilgili 5.000 TL’yi aşan nakden iade taleplerinde, mükelleflerin takip etmeleri gereken yol ve iade sürecine ilişkin hususlara aşağıda yer verilmiştir. Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (11/1-a) maddesi ile ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Aynı Kanun’un (12/b) maddesinde de bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için; teslim konusu malın Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye vasıl olması gerektiği hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Mal ihracına ilişkin istisna, ihracatın gerçekleştiği tarih olan gümrük beyannamesinin “kapanma tarihi”ni içine alan vergilendirme dönemine ait KDV beyannamesi ile beyan edilir. İhracat teslimlerinde, gümrük beyannamesinin sınır gümrüklerince kapatıldığı tarih, ihracatın gerçekleştiği tarih olarak kabul edilir. Buna göre, ihracat teslimlerinde istisnayı ve iade hakkını doğuran olay ihraç konusu malın T.C. Gümrük Bölgesi’ni terk ettiği tarihte vuku bulduğundan ihracat faturasının düzenlendiği ve gümrük beyannamesinin açıldığı tarih daha önce olsa da ihracat teslimleri, malın T.C. Gümrük Bölgesi’ni terk ettiği fiili ihraç tarihini içine alan vergilendirme döneminde beyan edilmesi gerekmektedir. Örneğin; ihracata ilişkin faturanın 28/12/2018 tarihinde düzenlenmesi, ancak fiili ihracatın 05/01/2019 tarihinde gerçekleşmesi halinde, ihracatta malın satıcının Türkiye’deki işyerinde teslim alınması durumu hariç olmak üzere, mal fiilen ihraç edilmedikçe satış akdi tamamlanmamış sayılacak ve tahakkuk etmiş bir kazançtan söz edilemeyeceğinden, ihracat, malın fiilen ihraç edildiği Ocak/2019 yılında gerçekleşmiş olmaktadır. Dolayısıyla, bu işten sağlanan kazancın da 2019 yılının geliri olarak dikkate alınması gerekmektedir. 3065 sayılı Kanunun 32 nci maddesi “Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur.” hükmü getirilmiş olup 01.01.2019 tarihinden itibaren geçerlidir. 3065 Sayılı KDV Kanununun İstisna edilmiş işlemlerde indirim başlıklı 32. Maddesinin birinci fıkrasına göre Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilmekte, vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi tarh zaman aşımı süresi içinde mükelleflere iade edilebilmekteydi. 7104 Sayılı Kanun ile 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girmek üzere söz konusu fıkrada yapılan düzenleme ile yukarıda belirtilen KDV istisnalarından kaynaklı iadelerde en geç işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilme şartı getirilmiştir. İndirimli orana tabi teslim ve hizmetler sebebiyle doğan iade taleplerinde ise, teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme dönemini takip eden yıl sonuna (takip eden yılın Kasım ayı KDV beyannamesi ile) başvuru yapılması gerekmektedir. Mükellefler, 1 No.lu KDV Beyannamesini verdikten sonra internet vergi dairesi üzerinden standart iade talep dilekçesi ile iade talebinde bulunabilir. İade talebinde aşağıda belirtilen belgeler aranır: Talep, iade talep dilekçesi ve yukarıda sayılan belgelerin tamamlanıp, KDVİRA sistemi tarafından “KDV İadesi Kontrol Raporu”nun üretilmesinden ve teyidi gereken belgelerin teyidi ile mükellefin talebine bağlı olarak aşağıda belirtilen şartların (teminat/YMM raporu/VİR) gerçekleşmesinden sonra yerine getirilir. a) Teminat Karşılığı İade Mükelleflerin bu işlemden kaynaklanan nakden iade taleplerinde YMM raporu ibraz edilmeden veya inceleme sonucuna göre iade öngörülmüşse inceleme yapılmadan, teminat gösterilmesi halinde iade yapılır. Söz konusu teminat vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür. Teminat karşılığı iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde bu iade ile ilgili YMM raporunun ibraz edilmemesi halinde, söz konusu teminat vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülür. b) YMM Raporuna Dayalı İade Mükelleflerin, bu işlemden kaynaklanan nakden iade taleplerinde YMM raporu ibraz edilmesi halinde nakden iade talebi yerine getirilir. YMM raporu ile iade talebinde bulunan mükelleflere, rapor ibraz edilmedikçe nakden iade yapılmaz. c) Vergi İnceleme Raporu ile İade Mükelleflerin; hallerinde iade talepleri vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. d) HİS Sertifikası Sahibi Mükelleflere İade HİS sertifikası sahibi mükelleflerin iade talepleri, tutarına bakılmaksızın, teminat, VİR veya YMM raporu aranılmaksızın yerine getirilir. Bu mükelleflerin nakden iade taleplerinde, ibraz edilen belgelere ilişkin olarak KDVİRA sistemi tarafından yapılan sorgulama neticesinde olumsuzluk tespit edilmeyen tutarlar raporun tamamlanma sürecini izleyen beş iş günü içinde iade edilir. Olumsuzluk tespit edilen alımlara ilişkin KDV tutarlarının iadesi ise olumsuzlukların giderilmesi veya aranan şartların sağlanması kaydıyla yerine getirilir. KDV İade raporunda asgari bulunması gereken hususlara ilişkin YMM, SMMM genel tebliğlerinde açıklamalar yer almaktadır. Birçok raporda olduğu gibi raporda 4 ana başlık bulunması gerekmektedir. 1. Genel Bilgi, 2. Usul İncelemesi, 3. Hesap İncelmeleri, 4. Sonuç. a) Genel Bilgi Aynı Takvim Yılı bir Kez ek yapmak yeterli olmak üzere Genel Bilgi Kısmına aşağıdaki bilgi ve belgelerin eklenmesi gerekmektedir(İade türüne göre değişmekle beraber ortak bilgi/belgeler sıralanmıştır). İstisna konusu teslime ilişkin satışların, yüklenime konu alışların KDV İade tutarına ilişkin hesaplamanın yapıldığı esastan incelemenin yapıldığı bölüm. Bu bölümde İhracat iadesinde ihracata ilişkin düzenlenen faturalar ve GÇB/ETGB’ler (Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi) işlenmeli ve rapora ek yapılı. ETGB (Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi); ihracatta Posta ve Hızlı Kargo Taşıyıcılar yani operatörler tarafından elektronik ortamda düzenlenen bir beyandır. 150kg ve 7500 EUR değere kadar ihracat gönderileri için ETGB‘li Hızlı İhracat hizmeti verilebilmektedir. d) Sonuç Bu kısımda iade edilmesi gereken tutar işlenmeli, fiili durum ile kayıtların uygunluğu, iade edilmesi gereken rakamın tespit ve tasdik edildiği hususu işlenmelidir. 5.1. İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesene İlişkin Düzenlemeleri İçeren İhracat Genelgesi 4/9/2018 tarihinde yayımlanan “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (2018-32/48) ile ihracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde yurda getirilmesi zorunluluğu getirilmişti. 7/11/2018 Tarihinde TCMB tarafından yayımlanan “İhracat Genelgesi” ile konuya ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş olup yapılan açıklamalar kısaca aşağıdaki gibidir: 1) İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemez. Öngörülen vadenin tespiti için ihracatçının yazılı beyanıyla birlikte vade içeren sözleşmenin ya da vadeyi tevsik niteliğini haiz proforma fatura veya poliçenin aracı bankaya ibrazı zorunludur. 2) İhracat bedelinin satış tarihi DAB’ın düzenlendiği tarihtir. 3) Serbest bölgelere yapılan ihracat işlemleri2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamındadır. 4) İran ve Suriye’yeyapılan ihracat işlemleriyle ilgili olarak 2018-32/48 sayılı Tebliğin 3 üncü maddesinin birinci fıkrası uygulanmaz, yani ihracat bedelinin 180 gün içerinde getirilme ve bankaya satılma şartı bu ülkelere yapılan ihracatlarda uygulanmayacaktır. 5) İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektifolarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur. 6) Tebliğ yayım tarihi olan 4/9/2018 tarihinden önce ihracatçıya peşin ödenen bedeller2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamında yer almamaktadır. 7) Peşin bedeller, gönderenin muvafakatıile devreden ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınmasıve devralan tarafından tekrar devredilmemek kaydıyla başka bir ihracatçı firmaya devredilebilir. 8) Yurt dışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin 365 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması zorunludur. 9) İlgili mevzuat hükümlerine göre yurt dışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedelinin süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması zorunludur. 10) Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanına yönelik mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla ihracat bedellerinin bankacılık sistemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Afganistan, Irak ve Libya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca tahsilinin; a) İthalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi yoluyla veya b) İhracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi yoluyla veya c) İhracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ile GB ibraz edilmek kaydıyla NBF Beyan aranmaksızın efektif olarak yapılması mümkündür. 11) İhracat hesabının, ek süreler de dâhil olmak üzere, süresi içerisinde kapatılamaması halinde açık hesap tutarı aracı bankaca5 iş günü içinde Ek:1’deki forma uygun olarak ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. Söz konusu formun açıklama kısmına ilgili ihracat bedelinin ne kadarının yurda getirildiği ve ne kadarının DAB’a bağlandığı ayrıntılı olarak yazılır. Yayımlanan ihracat Genelgesinde ayrıca, Türk Lirası ile ihracat, ihracat bedelinin tespiti, İhracat bedelinin transferi, Efektif olarak getirilen ihracat bedelleri, İhracat bedelinin diğer yöntemlerle tahsili, İhracatçı dışındaki firmalara gelen ihracat bedelleri, İhracat fiyatının değişmesi gibi konularda açıklamalar yapılmıştır. 5.1.2 İhracat Genelgesinin Ek 1 inci Maddesi Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına İlişkin Uygulama Talimatı İhracat Bedeli Dövizin Merkez Bankasına satılması (1) İhracat Genelgesine göre İBKB veya DAB’a bağlanan ihracat bedeli dövizin %25’i, İBKB veya DAB’ın düzenlendiği tarihteki işlem kuru üzerinden Merkez Bankasına satılmak üzere İBKB veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılır. (2) Banka nezdinde Merkez Bankası adına ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini hesaplar açılır ve bankanın bu Uygulama Talimatı kapsamında satın aldığı dövizler saat 17:00’ye kadar Merkez Bankasına bildirilerek toplu bir şekilde söz konusu hesaplara aktarılır. (3) Merkez Bankasının hesabına aktarılan dövizlere ilişkin dekont, ekstre ve benzeri belgeler ile bilgiler ve döviz alışı yapılan tutarlara ait bilgiler bankalarca Ek-1’de yer alan bildirim formuna uygun olarak Merkez Bankasına aynı gün elektronik ortamda bildirilir. (4) Banka tarafından Merkez Bankasının hesabına aktarılan dövizler, Merkez Bankasınca işlem kuru üzerinden satın alınır. (5) Döviz alış işlemleri karşılığı Türk lirası tutarları Merkez Bankasınca bankanın EFT merkezine masrafsız olarak gönderilir. Saat 17:30’a kadar sonuçlandırılamayan işlemler için ise Türk lirası tutarlar bankanın Merkez Bankası nezdindeki zorunlu karşılık hesabına aktarılır. (6) Bu Uygulama Talimatı kapsamında bir gün valörlü olarak transfer edilecek döviz tutarlarına ilişkin bankanın kendi muhabirine göndereceği döviz transferlerinde; MT202’nin 21. Alanına “CIRCULAR”, 72. alanına “/BNF/…. (Firma Unvanı) EXPORT CIRCULAR ADD.ART.1 REF:……… IBAN:…………… (söz konusu işlemler için Merkez Bankası nezdinde açılacak hesaba ilişkin IBAN bilgisi)” ve MT202’nin 58. alanına “TCMBTR2A” açıklamaları yazılır. (7) Banka tarafından yapılan döviz transferlerine ilişkin tüm masraflar, aylık olarak toplu bir şekilde banka tarafından gönderilen MT291 mesajına istinaden ödeme gününde saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kuru üzerinden, takip eden ayın son iş gününe kadar Merkez Bankasınca Türk lirası olarak ödenir. İşleme esas döviz cinsleri (1) İhracat genelgesine göre ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden İBKB veya DAB’a bağlanan ihracat bedeli dövizler bu Uygulama Talimatı kapsamındadır. Diğer hükümler (1) Bu Uygulama Talimatı kapsamında gerçekleştirilecek her türlü işlemin, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine ilişkin ulusal ve uluslararası standartlara uygun gerçekleştirildiğine dair kontrol bankalarca yapılır. (2) Banka, bu Uygulama Talimatı kapsamında gerçekleştirilen işlemlerde bu standartların ihlal edildiğini tespit ederse durumu derhal Merkez Bankasına bildirir. 5.2. KDV İadelerinde Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığına verilen yetkiler 7104 Sayılı Kanun ile Bakanlar Kurulu ve Maliye Bakanlığına KDV iadelerine ilişkin aşağıdaki konularda yetkiler verilmiştir. 5.2.1. İmalatçıların ihracat KDV iadelerinde, yüklenilen KDV tutarı ile sınırlı olmaksızın ihracat bedelinin belli bir yüzdesinin esas alınabilmesi konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. 7104 Sayılı Kanun ile 01.01.2019 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 3065 Sayılı KDV Kanununun “İstisna edilmiş işlemlerde indirim” başlıklı 32. Maddesinin ikinci fıkrasında yapılan düzenleme ile imalatçılar tarafından yapılan ihracat işlemlerinden kaynaklanan iadelerde, yüklenilen katma değer vergisi yerine sektörler itibarıyla ihracat bedelinin belli bir oranına kadar iade yaptırma konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. 5.2.2. Süresinde iade talep edilmeyen KDV tutarlarının gider yazılması ve iade talep edilecek asgari tutarı belirleme konusunda Bakanlar Kuruluna verilen yetki 7104 Sayılı Kanun ile 06.04.2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 3065 Sayılı KDV Kanununun 36. Maddesinde yapılan düzenleme ile süresinde iade talep edilmeyen KDV tutarlarının gider yazılması ve iade talep edilecek asgari tutarı belirleme konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. 5.2.3.Vergiye uyum seviyelerinin belirlenmesi ve bu seviyelere göre farklı iade yöntemleri uygulanması konuları ile iade alacağının mahsup edileceği vergi borçları ve iadeye ilişkin diğer usul ve esasları Süresinde iade talep edilmeyen KDV tutarlarının gider yazılması ve iade talep edilecek asgari tutarı belirleme konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. 7104 Sayılı Kanun ile 06.04.2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 3065 Sayılı KDV Kanununun 36. Maddesinde yapılan düzenleme ile mükellefiyet süresi, çalışan sayısı, aktif ve özsermaye büyüklüğü, ödenen vergi tutarı, vergisel ödevlerin zamanında yerine getirilip getirilmediği, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma yönünde olumsuz rapor ya da tespit bulunup bulunmadığı gibi kriterleri esas alarak mükelleflerin vergisel uyum seviyeleri ve bu uyum seviyelerine göre farklı iade yöntemleri tespit etme, iade alacağının mahsup edileceği vergi borçları ile iadeye ilişkin diğer usul ve esasları belirleme konusunda Maliye Bakanlığı’na yetki verilmiştir. 5.2.4. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlere KDV iade raporu düzenlettirme konusunda Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. 7104 Sayılı Kanun ile 06.04.2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere 3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 8 inci maddesinden sonra gelmek üzere eklenen 8/A maddesi ile Maliye Bakanlığı, serbest muhasebeci mali müşavirlere, beyannamelerini imzaladıkları dönem ve mükelleflerle sınırlı olmak kaydıyla, KDV iadesine dayanak teşkil edecek rapor düzenlettirme, bu kapsamda rapor düzenleyecek serbest muhasebeci mali müşavirlerde aranacak nitelik ve şartlar ile rapor düzenlenebilecek iade türlerini ve azami iade tutarlarını tespit, rapor düzenleme yetkisini, belirleyeceği usul ve esaslara göre yapılan eğitimlere katılma ve başarılı olma şartına bağlama ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirleme konularında yetkili kılınmıştır.İhracat KDV İadesi Sirküleri
Beyan Döneminin Tespiti
Diğer taraftan, ihracatta malın satıcının Türkiye’deki işyerinde teslim alınması hariç olmak üzere, mal fiilen ihraç edilmedikçe satış akdi tamamlanmamış sayılacak ve tahakkuk etmiş bir kazançtan söz edilemeyecektir. Bu durumda, malın gümrük bölgesinden çıktığı tarih itibariyle satış gerçekleştiğinden gelirin de bu tarih itibariyle tahakkuk ettiğinin kabul edilmesi gerekir. Malın satıcının Türkiye’deki işyerinde teslim alınması hariç İhracat işlemlerinde faturanın önce düzenlenmiş olmasının kurumlar vergisi açısından gelirin elde edildiği döneme etkisi yoktur. Gelirin elde edildiği dönemin tespiti açısından ihracat işlemlerinde vergiyi doğuran olay, malın gümrük bölgesinden çıktığı tarihte vukuu bulmaktadır. Bu durumda, şirketin sözü edilen ihracatından doğan kazancının malın gümrük bölgesinden çıktığı tarih esas alınarak dönem kazancı ile ilişkilendirilmesi gerekir.
İade Talep Süreci
Yukarıda zikredilen listelerin tamamı sanal ortamda internet vergi dairesi üzerinden gönderilmektedir. Ancak 5 bin üzeri nakit iade için YMM raporu yazılması durumunda ihracat faturaları ve GÇB’leri fotokopileri rapora ek yapılmaktadır.3. İade Talebinin Değerlendirilmesi
4. YMM Raporu ile İade Sürecinde Firmadan İstenecek Bilgi ve Belgeler
b) Usul İncelemesi
c) Hesap İncelmeleri5. Diğer Özellikli Hususlar